Tezgahüstü Türev Piyasa işlemleri (Over-the-Counter Derivatives Market Transactions)

Turkish Abstract: Bu çalışmanın amacı, 2000-2011 döneminde Türkiye'de ve dünyada tezgahüstü türev piyasaların gelişimini incelemektir. Çalışmada tezgahüstü türev piyasalara yönelik eleştiriler de ele alınmıştır. 1970'li yıllardan sonra varlık fiyatlarındaki dalgalanmaların ve piyasalardaki belirsizliklerin artması sonucunda ortaya çıkan riskten korunma ihtiyacı ve spekülatif kar sağlama isteği, türev piyasalarda olağanüstü bir büyümeye neden olmuştur. Global piyasalarla karşılaştırıldığında, Türkiye'de tezgahüstü türev piyasalarda gerçekleşen işlem hacmi yıllar itibariyle sürekli artış göstermesine rağmen düşük düzeylerde kalmıştır. 2011 yılı itibariyle gerçekleştirilen işlemlerin % 12,5'i riskten korunma amaçlı, % 87,5'i ise alım satım amaçlı işlemlerdir. Alım satım amaçlı işlemlerin % 60'ı swap işlemleri, %23'ü opsiyon işlemleri, %15'i ise forward işlemleridir. Global tezgahüstü piyasalara paralel olarak, Türkiye'de de swap sözleşmeleri tezgahüstü piyasaların işlem hacminde yüksek bir paya sahiptir. Genel olarak, swap sözleşmeleri bankaların kendi pozisyonlarını hedge etmek amacıyla kullanılmakta, diğer sözleşmeler ise müşteri taleplerine yönelik olarak yapılmaktadır. Son yıllarda bazı büyük firmaların ve finansal kurumların çok büyük zararlarla karşı karşıya kalması veya iflas etmesi ve yaşanan son küresel kriz, tezgahüstü piyasa işlemleri ilgili yasal düzenlemeler yapılması, bu piyasalardaki risklerin takip edilmesi, denetlenmesi ve riskleri azaltacak önlemler alınması gerektiğini ortaya koymuştur